Այսօր Վիլնյուսում իր աշխատանքներն է սկսում ԵԱՀԿ արտաքին գործերի նախարարների Խորհրդի 18-րդ նիստը: Նիստին մասնակցելու համար Լիտվա են ժամանել միջազգային կազմակերպությունների ու ԱԳ նախարարությունների 415 ներկայացուցիչներ, որոնք հանդես են գալու ԵԱՀԿ 56, Հյուսիսային Աֆրիկայի 12 և մի շարք ասիական երկրների անունից: Ներկա կլինի նաև Եվրամիության արտաքին հարաբերությունների ու անվտանգության գծով գերագույն հանձնակատար Քեթրին Էշթոնը: Նախաձեռնողներն ակնկալում են, որ երկօրյա քննարկումների ընթացքում հնարավորություն կընձեռվի վեր հանել ԵԱՀԿ տարածաշրջանի երկրների անվտանգության անհետաձգելի խնդիրները, մատնանշել այն տեղաշարժերը, որոնք արձանագրվել են, և ըստ այդմ հստակ սահմանել ԵԱՀԿ-ի ապագան: Սա, իհարկե, փոքր-ինչ վերամբարձ պահանջ-ցանկություն է՝ հեռու այն ընդհանուր վիճակից, որն առկա է: Բայց և այնպես դա չի խանգարի, որպեսզի այլևայլ խնդիրների թվում մասնակիցները կարևոր որոշումներ ընդունեն նաև նոր մեդիաների, լրագրողների անվտանգության և էներգանվտանգության, կիբերսպառնալիքների և թմրամիջոցների տարածման դեմ պայքարի, ռազմական և անվտանգության ոլորտներում վստահության ամրապնդման ուղղությամբ միջոցների ձեռնարկման հարցերի վերաբերյալ:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանի մասնակցությանն ու ակնկալիքներին, ապա այստեղ ամեն բան չէ, որ լիովին տեսանելի է ու կռահելի: Խոսքն առաջին հերթին վերաբերում է օրեր առաջ հրապարակված այն տեղեկություններին, համաձայն որոնց Վիլնյուսում ծրագրված է Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Էդվարդ Նալբանդյանի ու Էլմար Մամեդյարովի հանդիպումը: Ադրբեջանական աղբյուրները պնդում էին նաև, թե այդ հանդիպմանը մասնակցելու են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները, այսինքն՝ վիլնյուսյան հանդիպումը կարող է անցկացվել 3+2 ձևաչափով: Նման հավաստիացումներին որոշակի արժանահավատություն էին հաղորդել ռուսաստանցի համանախագահ Իգոր Պոպովի այն խոսքերը, թե իրենք մեծ հույսեր ունեն՝ կապված վիլնյուսյան հանդիպման հետ: «Մենք հուսով ենք, որ հակամարտող կողմերը կօգտվեն այս ամիս Վիլնյուսում կայանալիք ԵԱՀԿ նախարարների խորհրդի նիստից և կընդունեն հակամարտության խաղաղ կարգավորման ու ստատուս քվոյի շրջանակներից դուրս գալու կարևորությունը, որի պահպանումն անթույլատրելի է։ Մենք այդ հանդիպման հետ մեծ հույսեր ենք կապում»,–ասել էր նա։
Այն, որ միջնորդ երկրներն իսկապես ցանկանում են որոշակի տեղաշարժ ու փոփոխություն արձանագրել այս հավաքի ընթացքում, դա արդեն պարզ էր օրեր առաջ, երբ Մինսկի խմբի համանախագահները ԵԱՀԿ մշտական խորհրդին ներկայացրեցին իրենց տարեկան զեկույցը։ Ճիշտ է, այս զեկույցը գրեթե ոչնչով չէր տարբերվում մինչ այդ նրանց կողմից հրապարակված մյուս հայտարարություններից, և այստեղ էլ թվարկվում էր, թե քանի անգամ են այցելել տարածաշրջան, քանի բարձր մակարդակի հանդիպում է եղել, երբ են նորից այցելելու ու ինչ ջանքեր են գործադրում հակամարտության կարգավորման համար, սակայն դրանցով հանդերձ համանախագահները կրկին շեշտել էին, որ «խնդիրը ռազմական լուծում չունի, և որ կողմերի քաղաքական կամքը խիստ կարևոր է դժվար որոշումներ կայացնելու գործում` անընդունելի ստատուս-քվոն փոփոխելու ու խաղաղության հասնելու համար»: Հասկանալի է, որ այս բոլորն ասված էր՝ հղում անելով սպասվելիք հանդիպմանը:
Միայն թե հանդիպման հեռանկարն, ինչպես ասում են, սոսկ օդի մեջ սավառնող ակնկալիք է: Մինչ այս պահը Հայաստանի ԱԳՆ-ն ընդամենը հաստատել է նիստի շրջանակներում Հայաստանի ԱԳ նախարար Նալբանդյանի և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների ծրագրված առանձնազրույցի փաստը: Գալով ադրբեջանցիների հետ շփումներին, պաշտոնական Երևանը ոչ հաստատել, ոչ էլ հերքել է դրա հնարավորությունը: Այստեղ ավելորդ չէ հիշեցնել, որ վերջին երեք տարվա ընթացքում ԵԱՀԿ նախարարական հանդիպման շրջանակներում Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարները միշտ էլ օգտագործել են առիթը՝ տեսակցելու և քննարկելու առաջնային կարևորություն ներկայացնող խնդիրները: Սակայն այժմ իրավիճակը կարծես թե այլ է: Հատկապես վերջին շրջանի լարվածությունը, շփման գծում սաստկացող կրակոցները և երկուստեք կրած կորուստները կասկածի տակ են դնում երկխոսելու բոլոր հնարավորությունները՝ դրանք հանձնելով անորոշ ժամանակի և անորոշ առիթի պատեհությանը: Տվյալ իրավիճակից դատարկ ձեռքերով դուրս չգալու համար ԵԱՀԿ-ն ունի մի պահուստային տարբերակ: Մեծ է հավանականությունը, որ նախարարական հանդիպման շրջանակներում որևէ հայտարարություն կընդունվի ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման մասին: Սակայն սպասել, թե Վիլնյուսում Հայաստանն ու Ադրբեջանը ինչ-որ մի առանձին փաստաթուղթ կստորագրեն, դա արդեն չափազանց է:
Ահա այս մտահոգություններով ու անորոշությամբ էր շաղախված նաև ԵԱՀԿ գործող նախագահ, Լիտվայի արտաքին գործերի նախարար Աուդրոնյուս Աժուբալիսի միտքը, ով պարզապես խուսափեց որևէ մեկնաբանություն անել, երբ նրան հարց տվեցին դեկտեմբերի 6-ին ԵԱՀԿ ԱԳՆ խորհրդի շրջանակներում Ղարաբաղին առնչվող հանդիպումների վերաբերյալ: «Չէի ցանկանա խոսել այն մասին, թե ինչպիսի հանդիպումներ կլինեն, հատկապես այդ խնդրի առնչությամբ»,- պատասխանեց նախարարը՝ այդպիսով շրջանցելով ամենացավոտ հարցերից մեկը:
Սա թերևս այն դեպքերից է, երբ հակամարտող երկրների կողմից կամք ու վճռականություն դրսևորելու մասին հորդորները պարզապես անիմաստ են: Նույնիսկ ամենավճռական կամքի համար հիմքեր են անհրաժեշտ: Մինչդեռ ներկա պարագայում ոչ միայն դրանք բացակայում են, այլև դրան պատրաստ չեն ոչ Երևանը, ոչ Բաքուն, ոչ էլ միջնորդները: Ի դեպ, բոլորովին վերջերս Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպան Մեթյու Բրայզան հանդես եկավ մի հայտարարությամբ, որն անուղղակիորեն հաստատում էր դա: Բրայզան ասաց, թե ԼՂ հարցի կարգավորումը պետք է ընթանա քաղաքացիական հասարակության ներգրավումով: Իսկ սա, ըստ վերլուծաբանների, այլ բան չի նշանակում, քան խոստովանություն այն մասին, որ Ղարաբաղյան կարգավորումը մի ամբողջ պտույտ է կատարել, և այժմ գործընթացը կրկին սկսվում է այն կետից, ինչից տարիներ առաջ սկսվել է:
Հովիկ ՉԱՐԽՉՅԱՆ
Պիտակներ՝ Վիլնյուս, ԵԱՀԿ, նախարարներ, Լիտվա
Hovikcharkhchyan's Blog 