ՆԵՐԿԱՆ
Կարծում եմ` ճիշտ ժամանակն է ներկայի մասին խոսելու:
Փիլիսոփաների համար ներկան գոյություն չունի, դա հայտնի է: Գուցե և նրանք ճիշտ են, քանի որ հաստատ կա անցյալ և կա ապագա: Ներկան էլ պետք է որ կազմված լինի մի քիչ անցյալից և մի քիչ էլ ապագայից: Փաստն այն է, որ երբ մեկն ասում է. «Հիմա» … ապա դա արդեն հետո է, կամ` առաջ: Պարզ է: Բայց արդյո՞ք այդքան պարզ է:
Ուզում էի ասել, որ առաջ վատ էինք, իսկ հիմա` ավելի վատ:
Թանկագին ընկերներիցս մի քանիսը փոքր-ինչ «ճայթել են», մյուսները ուժասպառ են լինում առողջարար մարզանքներից: Նրանցից մեկը Խորհրդարանում է, մնացած բոլորը` բանտում:
Ուրեմն ի՞նչ: Չկա՞ այլևս որևէ զրուցակից: Ո՛չ, պարոնայք: Մոռանում էի ամենահանճարներին, մենք այստեղ ենք, լավագույնները: Ասել է թե` բոլոր նրանք, ովքեր ի վիճակի եղան ձերբազատվել այն ամենի ծանրությունից, ինչը խանգարում է պսակազերծմանը նվիրվելուն:
Այո, որովհետև անցյալի բարոյախոսների երեսպաշտության փոխարեն գերադասում եմ տեսնել մշակույթի մարդու, որը մերկ լուսանկարվում է ծաղկավոր դիվանի առջև: Այո, խաղն ապրել իմանալու իր այդ ընդունակության համար: Մի խոսքով, խոսում եմ իսկապես կրթվածների մասին, որոնք թեթև ժպիտով վերագտել են ամեն ինչի վաղանցիկության իմաստը:
Ահա թե ինչ է ներկան. վաղանցիկություն: Եվ պետք է ասեմ, որ մեզ նման մարդկանց համար, որոնք այլևս ոչ մի բանի չեն հավատում, դա հրաշալի է:
Բավական է տրտնջալ: Ամենախելոք բանը, որ կարելի է անել` ժամանակի ազդանշանների հետ խորամանկորեն սիրախաղ տալն է:
Բայց զգույշ եղեք: Որովհետև աշխարհի անլուրջ լինելու զգացողությունն ունենալու և ուզածիդ պես նրանում շարժվելու միջև նույն տարբերությունն է, ինչ կոմիկականի զգացողություն ունենալու և ծիծաղելի լինելու միջև:
ԱՊԱԳԱՆ
Իբրև… Իբրև վերջաբան ուզում եմ մի լավ ճառ արտասանել ապագայի վերաբերյալ: Միայն թե ես ապագայի մասին քիչ ասելիք ունեմ:
Միայն գիտեմ, որ մի ժամանակ, չգիտեմ թե դուք հիշու՞մ եք, փորձում էինք ստեղծել իրերի… պատկերների նախատիպեր, որոնց կարելի էր ձգտել, այո, գրեթե նպատակակետեր: Ցանկալի մի հասարակության գեղեցիկ լուսանկարների էին նման… Այո, հետո այդ պատկերները ծերանում էին, կծկվում, բայց մենք շարունակում էինք հավատարիմ մնալ այդ դեղնած հրաշալի լուսանկարներին, հուսալով, թե գուցե վրայի փոշին մաքրելով…
Չէ, հիմա, վերջապես, ես ապագա չունեմ: Հիմա ես գերադասում եմ մտածել, որ այն, ինչն ինձ առաջ է տանում, ընդամենը հետևանք է, կամ, ավելի ճիշտ, մի ուժ է, որ ունեմ շալակիս, առջևում սոսկ դատարկություն է: Կարևոր է ուշադրությամբ նայել այդ դատարկությանը, կարծես ուր որ է` իրերը կարող են դուրս գալ լռությունից ու երևակվել:
ՄԵՐ ԱՅՍ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐԸ
Պայծառամտության հազվադեպ պահերիցս մեկին նայեցի հայելու մեջ և հասկացա, որ միտքս լիֆթինգի կարիք ունի: Մի պահ այդ թուլությունը վերագրեցի իմ վաղաժամ ծերունական ապուշացմանը: Հետո նայեցի շուրջս ու… չէի ասի, թե ինձ խելացի զգացի, սակայն մխիթարվեցի:
Հասկացա, որ մեր օրերում մարդն ինչքան քիչ իր մտքերն արտահայտի, այնքան` լավ: Ամենաշատը կարող է կարծիք հայտնել: Հայտնի է, սակայն, որ կարծիքները տաշաղների պես բաներ են. ամեն մեկն իրենն ունի:
Եվ այսպես, կամաց-կամաց, իմ մեջ հասունացավ այն գաղափարը, որ արևմտաեվրոպական աշխարհը, քաղաքակրթության անտիկ օրրանը, իսկապես մի նոր, թարմ ու հզոր մտածողի կարիք ունի: Ոչ, քավ լիցի, իմ թեկնածությունն առաջարկելու մտադրություն չունեմ: Ո՛չ թարմ եմ, ո՛չ հզոր, և ո՛չ էլ, մանավանդ, մտածող եմ:
Զգում եմ միայն, որ մեր այս ժամանակներում մտածել` ասել կուզի ապրել գերեզմանոցում: Էհ, այո, լավ կլիներ վերակենդանացնել փիլիսոփայությունը, որ մեռած է, խեղճը: Իհարկե, մի նոր փիլիսոփայություն, որն ի զորու կլինի լուսավորել միտքը և ջերմացնել Երրորդ հազարամյակի մարդու սիրտը:
Միայն թե փիլիսոփայելն այսօր, այսքան անզոր, ինչպես որ ենք, նույնն է` թե ձմռան սառնամանիքին մի քիչ տաքանալու համար վրադ միզես:
Թարգմ. Գ. Բաղդասարյան
Hovikcharkhchyan's Blog 