ՄԵԿՆՈՒՄ

Ես կարգադրեցի ախոռից դուրս բերել իմ ձին: Ծառան չհասկացավ ինձ: Ես ինքս գնացի ախոռ, թամբեցի նժույգս ու հեծնեցի: Հեռվից ես լսեցի շեփորի ձայնը, ես հարցրեցի նրան, թե դա ինչ է նշանակում: Նա ոչինչ չգիտեր ու ոչինչ չէր լսել: Դարպասի մոտ նա ինձ կանգնեցրեց ու հարցրեց.

— Դեպի ու՞ր ես գնալու, պարոն:

— Չգիտեմ,- ասացի ես- միայն թե այստեղից հեռու: Հեռու և հեռու: Միայն այդպես ես կարող եմ հասնել իմ նպատակին:

— Կնշանակի` դու գիտե՞ս քո նպատակը,- հարցրեց նա:

— Այո,- ասացի ես:- Ախր ասացի` այստեղից հեռու: Դա է իմ նպատակը:

 

ՖՐԱՆՑ ԿԱՖԿԱ

Ո՞Ր ՆԱՎՆ ԷՐ ԼԵՌԱՆ ՎՐԱ

Անշուշտ, հիշում եք Կոստան Զարյանի «Նավը լերան վրա» վեպի գործող անձանց ու նրանց պատմությունը. ստեղծագործության հերոսը` նավապետ Արա Հերյանը, Բաթումի քաղաքում նավ է գնում, գնացքով տեղափոխում է Հայաստան, այնուհետև եզներով քաշում են մինչև Քանաքեռ, սակայն իրադարձությունների կտրուկ փոփոխության արդյունքում նավը երկար ժամանակ մնում է կես ճանապարհին:

Այս պատմությունն իրական հիմք ունի: Իրոք, Արաքսի ծանծաղուտներում եղել է այդպիսի լքված մի նավ, որը հետագայում Սևանա լիճ է տեղափոխվել: Խոսքը «Սեստրիցա Նյուշա» շոգենավի մասին է: Սև ծովում նավարկող շոգենավը ժամանակին ցարական իշխանությունները ցանկանում էին Բաթումիից Վանա լիճ  տանել: Սակայն փոխադրումն իր ավարտին չհասավ Առաջին աշխարհամարտի պատճառով, և «Նյուշան» նավարկելու փոխարեն մոռացության էր մատնվել: Սիմոն Վրացյանն  իր հուշերում գրում է, որ այն գտնվել է Շահթախթում: Ինչպես վկայում են արխիվային փաստաթղթերը, 1920 թվականի սեպտեմբերի սկզբին իրականացվում է նավի տեղափոխումը Շարուրից Երևան, իսկ այնտեղից էլ Ելենովկա: Վավերագրերը պահպանել են այդ առաքելության իրականացնողների անունները` սպա Թումանյանը, Հայաստանի խորհրդարանի անդամ Տիգրան Ծամհուրը (հենց նա էլ նավը վերանվանում է «Գեղանուշ»), ծովակալության սպաներ Գարագաշյանը, Հերյանը (նկատեցի՞ք, վեպի հերոսի փաստացի նախատիպը) և իհարկե… Կոստան Զարյանը: Այս իմաստով վեպը որոշ առումով ձեռք է բերում նաև ինքնակենսագրական բնույթ: Հավելնք, որ ի վերջո «Գեղանուշը» հասցվեց Սևան:  Խորհրդային տարիներին այն կրկին վերանվանվեց և կոչվում էր «Անաստաս Միկոյան»:

Հովիկ Չարխչյան